PO 1 RUNDZIE

1.Słowo „Europa” pochodzi z języka greckiego skąd przeniknęło następnie do łaciny. Europos oznacza w grece „łagodnie wznoszący, możliwe, że wzięło swój rodowód z jeszcze starszego języka asyryjskiego, a konkretnie ze słowa ereb znaczącego „zachód”. Warto dodać, że w innych językach prasemickich słowo ma inny znaczenie i wyraża „ciemny”. Nazwa kontynentu mogła pochodzić, w tym wypadku, od porastających go ciemnych lasów, lub prymitywnych ludów, których poziom cywilizacyjny znacznie kontrastował, w owych czasach, od społeczeństw zamieszkujących basen Morza Śródziemnego.

2. Garść ciekawostek statystycznych dotyczących kontynentu europejskiego: jednym z miejsc, gdzie notuję się największą sumę opadów są czarnogórskie Crkvice w Górach Dynarskich, gdzie spada rocznie ponad 5300 mm deszczu. Najdłuższą rzeką na kontynencie jest Wołgą licząca 3531 km. Z kolei najdłuższą rzeką w Unii Europejskiej jest Dunaj - liczy on 2888 km. Wisła zajmuje w tym rankingu silną 16 pozycję. Największym jeziorem jest rosyjska Ładoga zajmująca obszar 18390 km2. Na terenie Unii, największe jest zaś jezioro Wener w Szwecji, mające powierzchnię 5650 km2. Z kolei, najgłębsze jezioro znajduje się na terenie Norwegii – nazywa się Hornindalsvatnet i ma ponad 500 metrów głębokości.

3. Idea zjednoczonej Europy pojawiła się już w średniowieczu, kiedy frankońskie imperium Karola Wielkiego i Święte Cesarstwo Rzymskie łączyły wielkie obszary pod luźną administracją. Otton III marzył z kolei odrodzeniu Cesarstwa rzymskiego, które obejmowałoby także Polskę. Po utworzeniu Stanów Zjednoczonych Ameryki w 1776 roku wizję podobnych do nich Stanów Zjednoczonych Europy podzielali niektórzy wybitni myśliciele, w tym Tadeusz Kościuszko. W okresie późniejszym pomysły federacji państw europejskich były wysuwane między innymi przez pisarza Wiktora Hugo. Punktem przełomowym był kongres w Hadze w 1948 roku, na którym przedstawiciele 25 państw wyrazili jednogłośnie pragnienie utworzenia zjednoczonej Europy. Warto wspomnieć, że inicjatorami kongresu byli: Duncan Sandys ( zięć Winstona Churchilla) oraz Józef Retinger urodzony w Krakowie, doradca Władysława Sikorskiego.

 4. Arsene Heitz, francuski rysownik urodzony w Strasbourgu jest twórcą pierwotnego projektu flagi Unii Europejskiej, który przedstawiał piętnaście pięcioramiennych gwiazd na błękitnym tle. Artysta wyznał, że inspiracją był motyw wieńca z gwiazd nad głową Najświętszej Maryi Panny, zaczerpnięty z apokalipsy św. Jana. W czasie prac nad projektem, w 1953 Rada Europy ufundowała witraż z takim motywem dla katedry w Strasburgu. Za symboliczną, niektórzy, uznają także datę przyjęcia flagi przez Radę Europy, co miało miejsce 8 grudnia czyli w święto Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Wzór flagi został uznany przez Unię Europejską, mimo, że traktat lizboński nie zakłada wprowadzenia symboli unijnych.

5. Środek geograficzny Unii Europejskiej – ustalony przez Francuski Państwowy Instytut Geograficzny w Paryżu – znajduje się na szczycie wzgórza w pobliżu urokliwego, niewielkiego miasta Gelnhausen w Hesji na terenie Niemiec. Od 2007 roku miejsce to oznaczone jest europejską flagą zatkniętą tam przez heskiego ministra związkowego Volkera Hofa.

6. Najczęstszym błędem w rozróżnianiu europejskich instytucji jest mylenie Rady Europejskiej z Radą Europy oraz z Radą Unii Europejskiej. Pierwsza wywodzi się z nieformalnych spotkań szefów państw Unii Europejskiej, sformalizowana w 1974 roku, po traktacie lizbońskim stała się instytucją Unii Europejskiej. Rada Europy, z kolei, powstała w 1949 roku i skupia dziś prawie wszystkie państwa kontynentu. Jej celem osiągnięcie większej jedności między członkami oraz ochrona praw człowieka i demokracji. Rada Unii Europejskiej jest zaś głównym organem decyzyjnym Unii Europejskiej i istnieje od 1993 roku.

PO II RUNDZIE

7. Z kontynentu Europejskiego na listę Arcydzieł Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO trafiła w 2010 roku francuska kuchnia, rozumiana nie tylko jako zbiór receptur, ale także jako sposób podawania specjałów i związanych z nimi obyczajów. Eksperci uznali, że warta przekazania następnym pokoleniom jest umiejętność czerpania przyjemności z nieśpiesznego biesiadowania przy stole, wyszukany dobór sztućców, kieliszków oraz dobre maniery. Wszystkie te rytuały zostały wpisane na listę UNESCO jako tradycja francuskiego stołu. Poszczególne kraje zabiegają także o wpisanie: m.in. tradycji parzenia kawy po turecku, warzenia niemieckiego piwa czy wypieku neapolitańskiej pizzy. Bogactwo tradycji i dziedzictwa kontynentu doskonale podkreśla oficjalna sentencja Unii Europejskiej: In varietate concordia – Zjednoczeni w różnorodności.

8. Hymnem Unii Europejskiej jest instrumentalna wersja Ody do radości – utworu będącego częścią IX symfonii skomponowanego przez Ludwiga van Beethovena do słów niemieckiego poety okresu romantyzmu Fryderyka Schillera. W latach pięćdziesiątych dwudziestego wieku próbowano wprowadzić Odę jako hymn Republiki Federalnej Niemiec, ostatecznie jednak utwór został przyjęty w 1971 roku jako hymn Europy przez Radę Europy a w 1986 Odę zaakceptowała także Wspólnota Europejska.

9. Członkiem Unii Europejskiej może zostać tylko wolne, niepodległe, suwerenne, demokratyczne państwo o gospodarce zdolnej do konkurowania na wolnym, jednolitym rynku wewnętrznym. Kraje które posiadają oficjalny status kandydata do UE to Islandia, Macedonia, Serbia i Turcja, wniosek o członkostwo złożyła także Albania. Nie jest znana jednak data wejścia tych państw do Unii. Kraje, które zrezygnowały z rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych, ze względu na brak poparcia społecznego, to Szwajcaria i Norwegia. Jedynym krajem, który opuścił Wspólnotę Europejską jest Grenlandia, po ustanowieniu autonomii na posiedzeniu parlamentu Danii w 1978 roku.

10. Za jednego z ojców Unii Europejskiej uznaje się Roberta Schumana. Robert Schuman urodzony w Luksemburgu w 1886 roku, był po tuż II Wojnie Światowej dwukrotnym premierem Francji. W 1950 roku wraz z kanclerzem Niemiec Konradem Adenauerem doprowadził do założenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, której następcą była Wspólnota Europejska – poprzedniczka dzisiejszej Unii. Gdy Robert Schuman zmarł w 1963 roku, jeden z polityków belgijskich powiedział o nim: „Przyjdzie dzień, kiedy zbudujemy Stany Zjednoczone Europy i pójdziemy pochylić się nad grobem Schumana oraz zwiedzić jego dom, tak jak Amerykanie idą zwiedzać dom Jerzego Waszyngtona". W 2004 roku Kościół Katolicki rozpoczął proces beatyfikacyjny polityka.

11. W Europie ogromną wagę przykłada się do rozwoju, nie tylko nowoczesnej sieci połączeń drogowych i kolejowych, ale także do tworzenia ogólnoeuropejskich pieszych szlaków wędrówkowych. Długodystansowe szlaki pozwalają poznać kulturę i naturalne piękno krajów członkowskich oraz przyczynić się do zbliżenia między narodami. Od założenia w 1969 roku Europejskiego Stowarzyszenia Turystyki Wędrownej wytyczono jedenaście szlaków, w tym cztery szlaki przebiegają przez Polskę: E3 – ze Stambułu do Santiago de Compostela (część tego szlaku pokrywa się ze słynnym szlakiem pielgrzymkowych św. Jakuba) E8 - Z Cahersiveen w Irlandii do granicy polsko – ukraińskiej w okolicach Wołosatych (dalej planowane jest jego przedłużenie do Sofii w Bułgarii ), E9 – Z Przylądka św. Wincentego w Portugalii do Braniewa (dalej projektowany do Estonii ) oraz E 11 z Hagi do Augustowa.

12. Eurostat to urząd zajmujący się sporządzaniem prognoz i analiz statystycznych danych z obszaru Unii Europejskiej. Terminal danych znajduje się w Brukseli, a główna siedziba urzędu w Luksemburgu. Eurostat powstał w 1958 roku i pełni niezwykle ważną rolę przy podejmowaniu decyzji gospodarczych przez organy wspólnotowe. Pierwszy raport statystyczny został opublikowany w 1959 roku i dotyczył rolnictwa.

PO III RUNDZIE

13. Dzięki idei wspólnej Europy możliwe jest samoistne organizowanie się jej mieszkańców. Przykładem takiej inicjatywy jest ruch Cittaslow oznaczający dosłownie powolne miasto. Powstał w Toskanii w 1999 roku, i jego celem jest oparcie się globalizacji oraz stworzenie z miast do 50-tysięcy mieszkańców idealnego miejsca do wyciszonego życia. Zadaniem ruchu jest propagowanie harmonii między łagodną turystyką, a potrzebami mieszkańców i wymogami ochrony środowiska naturalnego. W miastach Cittaslow ogranicza się lokalizacje hipermarketów, stosowanie nadmiernej ilości neonów i reklam, promuje się ekologiczne i lokalne produkty spożywcze oraz rzemiosło bazujące na lokalnych tradycjach. Pierwszym takim miastem było Greve in Chianti. Z Polski przyłączyły się do ruchu: Reszel, Lidzbark Warmiński, Bisztynek, Olsztynek, Nowe Miasto Lubawskie, Lubawa, Ryn, oraz Murowana Goślina.

14. Po traktacie lizbońskim Unia europejska ma wyłączne kompetencje dotyczące funkcjonowania rynku wewnętrznego, unii celnej, polityki monetarnej krajów, które przyjęły walutę Euro oraz rybołówstwa. Kompetencje dzielone to polityka społeczne oraz polityka spójności, sprawy dotyczące rolnictwa i ochrony środowiska, energii, a także transeuropejskich sieci komunikacyjnych. Wspomaga także kraje w kulturze, polityce zdrowotnej, turystyce oraz w zagadnieniach dotyczących bezpieczeństwa.

15. Unia Europejska dzięki polityce spójności dąży do wyrównania i zmniejszenia różnic między rozwojem i standardem życia w poszczególnych krajach członkowskich. Pierwszy fundusz w tym zakresie, wspierający słabiej rozwinięte kraje powstał już w 1975 roku. Wówczas z tych środków skorzystała m. innymi: Irlandia. W 1986 roku po przystąpieniu do Unii Hiszpanii i Portugalii, także dla tych krajów stworzono spójną politykę regionalną. W latach 2000-2006 na cele polityki spójności przeznaczono ponad 200 miliardów Euro.

16. W ramach polityki regionalnej UE działa kilka specjalistycznych funduszy strukturalnych. Są to: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa zastąpiony Europejskim Funduszem Rybackim, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, na którego miejsce pojawił się działający do dzisiaj: Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Działa także Europejski Fundusz Spójności.

17. Fundusz Spójności powstał na mocy traktatu z Maastricht w 1992 roku. Gwarantował pomoc w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej słabiej rozwiniętym krajom członkowskim, to jest takim w których dochód na jednego mieszkańca nie przekracza 90 procent średniej unijnej. W owym czasie najbardziej skorzystały z tych środków: Hiszpania, Portugalia, Grecja i Irlandia, która od 2004 roku przestała się kwalifikować jako kraj wymagający pomocy. Po przystąpieniu do Unii nowych krajów, ze środków zaczęła korzystać Polska, Czechy, Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Węgry, Słowacja, Słowenia i Malta. Hiszpania mimo, że już nie kwalifikuje się do uzyskiwania środków z funduszów spójności, nadal uzyskuje wsparcie na zasadach przejściowych.


18. Na początku cele regionalne UE miały za zadanie wspieranie rozwoju i rozbudowy infrastruktury terenów zacofanych, ich restrukturyzację, zwalczanie bezrobocia, pomoc przy zatrudnieniu ludzi młodych oraz dostosowanie struktur produkcji rolnej do wspólnej polityki w tym zakresie. Zagadnienia polityki spójności dla Polski nakreślone na lata 2014-2020 to: decentralizacja kraju, rozwój regionów słabiej rozwiniętych, ich uatrakcyjnienie i wykorzystanie potencjału społecznego.

19. Fundusze europejskie stwarzają ludziom młodym możliwość realizacji ich własnych pomysłów biznesowych wspierając start-upy poprzez m.in. platformy startowe /np. wsparcie finansowe, doradcze czy pomoc w rozwoju biznesu i nawiązaniu kontaktów gospodarczych/. Z tej szansy, na przykład w ramach programu Polska Wschodnia mogą skorzystać wszyscy, który nie ukończyli jeszcze 35 lat, mają ciekawy i odkrywczy pomysł na własny biznes oraz są mieszkańcami jednego z województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego lub warmińsko-mazurskiego. Szczegółowe informacje na ten temat można uzyskać w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

PO IV RUNDZIE

20. Maskotką Unii Europejskiej jest Syriusz – sympatyczna, niebieska, uśmiechnięta stonoga. Nazwa zabawki, mającej między innymi zaszczepić idee zjednoczonej Europy wśród najmłodszych, pochodzi od jednej z najjaśniejszych gwiazd na niebie umiejscowionej w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa. Syriusz, choć oficjalnie ubrany w koszulkę ozdobioną gwiazdkami UE, może być ubrany przez każde państwo członkowskie w najbardziej charakterystyczny dla niego strój. I tak Syriusz irlandzki ma zieloną czapeczkę, a w łapce trzyma koniczynkę, włoski gra na mandolinie, duński ma wiosło, austriacki zaś trzyma wiedeński torcik, a na główce ma perukę przypominającą tę, którą nosił Wolfgang Amadeusz Mozart.

21. Kościół katolicki popiera idee integracji europejskiej i każde pogłębianie więzów przyjaźni oraz współpracy między narodami. Do tego twórczego wysiłku zachęcał już po wojnie papież Pius XII oraz Paweł VI, który ustanowił nuncjusza apostolskiego przy siedzibie przyszłej Unii Europejskiej w Brukseli jeszcze w 1970 roku. Przy Radzie Europy działa stały obserwator stolicy apostolskiej. Od 1999 w Watykanie powołano także specjalną funkcję – dziekana korpusu dyplomatycznego przy Unii Europejskiej. Warto wspomnieć, że patronami Europy są: św. Benedykt z Nursji, święci Cyryl i Metody, święta Brygida Szwedzka i św. Katarzyna ze Sieny oraz św. Edyta Stein.

22. W 1985 podczas spotkania Rady Unii Europejskiej grecka minister kultury – Melina Mercouri przedstawiła pomysł przyznawania tytułów Europejskich Miast Kultury, które kilka lat później zmieniono na Europejskie Stolice Kultury. Jako pierwsze, ten zaszczytny tytuł otrzymały Ateny. Miasto kandydackie musi spełnić szereg warunków głownie w sferze inwestycji i imprez kulturalnych oraz promowania wartości zjednoczonej Europy. Od 2001 roku corocznie wyłaniane są dwa miasta, które mogą poszczycić się takim tytułem. W zeszłym roku był to Wrocław i hiszpańskie San Sebastian, obecnie jest nim duńskie Aarhus i cypryjskie Patos. W przyszłym roku stolicą kulturalną Europy będzie maltańska Valetta i Leeuwarden w Holandii.

23. Ciekawostką jest, że Unia Europejską prowadzi także swoją własną politykę dotyczącą obszarów arktycznych. Wynika to z założenia, że rozwój i eksploatacja tego terenu wiąże się ściśle ze zmianami klimatycznymi i ma kolosalne następstwa dla mieszkańców nie tylko Unii, ale i całego świata. Unia opowiada się ze ścisłą kontrolą działań na tym obszarze. Wiadomo, że 5 państw zgłasza roszczenia terytorialne względem regionu arktycznego. Są to: Rosja, USA, Dania, Norwegia i Kanada. W 2011 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję dotyczącą obszaru dalekiej północy, której celem jest ochrona i zachowanie Arktyki w zgodzie z jej rdzennymi mieszkańcami. Proponuje się, m.in. następujące działania w tym zakresie: monitorowanie obrotu chemikaliami mającymi wpływ na to delikatne środowisko (np. gaz freon), nadzór morski i międzynarodowa współpraca zapobiegająca katastrofom statków, głównie tankowców oraz agitacja i edukacja autochtonicznej ludności arktycznej celem jej zaangażowania w sprawy regionu

24. Corocznie, od 2010 roku, Komisja Europejska przyznaje tytuł – wyróżnienie: Zielona Stolica Europy. Otrzymują go miasta charakteryzujące się znacznym wzrostem gospodarczym przy jednoczesnej poprawie jakości życia mieszkańców oraz wyjątkową dbałością o środowisko naturalne i tereny zielone. Szczególnie brana pod uwagę jest jakość komunikacji zbiorowej, gospodarka odpadami, zakładanie nowych parków i zielonych terenów rekreacyjnych. Pierwszym miastem, które otrzymało ten zaszczytny tytuł był Sztokholm. W tym roku jest to niemieckie Essen. W przyszłym roku o wyróżnienie będą ubiegać się: rumuński Arad, belgijska Gandawa, dwa holenderskie miasta Nijmegen oraz Hertogenbosch, szwedzka Ulmea, stolica Estonii Tallin, a także Warszawa.

25. Na terenie Europy znajduje się około 244 Parków Narodowych, Unia Europejska oprócz tej popierania formy ochrony dziedzictwa naturalnego, opracowała specjalny program Natura 2000, który polega na stworzeniu wspólnego systemu obszarów objętych ochroną przyrody. Podstawą tej inicjatywy są dwie dyrektywy: ptasia i siedliskowa, ich celem zachowanie naturalnych siedlisk i gatunków zwierząt uznawanych za cenne i najbardziej zagrożone w skali całej Europy. Sieć Natura 2000 liczy 26 tysięcy obszarów, z czego na terenie Polski znajduje się 989, obejmujących w sumie około 20 procent powierzchni kraju.